Γίνε κι εσύ ιστορικός (ΚΣΕ ΠΡΑΚΣΙΣ 2009-2010)

ΣΕΝΑΡΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1. Τίτλος: «Γίνε κι εσύ ιστορικός» ή «Γράψε κι εσύ ιστορία»

2. Ταυτότητα

·           Δάσκαλος: Δροσάτος Δημήτριος

·           Γνωστική περιοχή: Το σενάριο αυτό αφορά στο γνωστικό αντικείμενο Ιστορίας της Ε’ τάξης, ενότητα Β’ - Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταμορφώνεται - Mάθημα 8^ο – Ο Χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία.  . Είναι συμβατό με το σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών.

·           Θέμα. Ο Χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία.

3. Σκεπτικό της δραστηριότητας.

·           Καινοτομίες: Χρήση Η/Υ  και συγκεκριμένων λογισμικών (Power Point, Inspiration, Word). Οι Τ.Π.Ε.  μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως  γνωστικό εργαλείο και να ενισχύσουν τη μαθησιακή διαδικασία, αφού υποστηρίζουν  διερευνητικού και ανακαλυπτικού τύπου μαθησιακές καταστάσεις. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που προτείνονται  συμβάλλουν στην καλλιέργεια της δημιουργικής έκφρασης και της κριτικής σκέψης, στην απόκτηση στάσεων και δεξιοτήτων απέναντι σε προβληματικές καταστάσεις. Επίσης, γίνεται  σύνδεση με άλλες επιστήμες, ενίσχυση ικανότητας λογικών διεργασιών για την επίλυση προβλημάτων, άσκηση στη σαφή διατύπωση νοητικών συμπερασμάτων και  στην αξιοποίηση των Τ.Π.Ε..

·           Προστιθέμενη αξία: Οι Τ.Π.Ε. προωθούν δραστηριότητες επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών. Ο Η/Υ  προωθεί τις υπάρχουσες εμπειρίες των μαθητών, παρέχει νέες  καθώς και αυθεντικές εμπειρίες στους μαθητές σχετικά με τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης, υποστηρίζει την ενσωμάτωση της  μάθησης  σε ρεαλιστικά περιβάλλοντα, ενθαρρύνει την έκφραση των απόψεων, των αντιλήψεων και των ιδεών των μαθητών στο πλαίσιο της μαθησιακής διαδικασίας. Επιπλέον, προωθεί την εμπέδωση της μάθησης και  ενθαρρύνει χρήσεις πολλαπλών μορφών αναπαράστασης της πραγματικότητας.

·           Γνωστικά – διδακτικά προβλήματα: Οι μαθητές σε μεγάλο βαθμό δε γνωρίζουν πολλά λογισμικά προγράμματα. Ο δάσκαλος θα πρέπει να συντονίζει, να κατευθύνει τις κινήσεις των μαθητών στο χειρισμό των Η/Υ και να τους δίνει εξηγήσεις για να καταλάβουν και να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην πορεία της διδασκαλίας.

4. Πλαίσιο εφαρμογής.

·           Σε ποιους απευθύνεται: Το σενάριο απευθύνεται σε μαθητές της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου.

·           Χρόνος υλοποίησης: Το σενάριο θα ολοκληρωθεί σε 2 διδακτικές ώρες.

·           Χώρος υλοποίησης: Οι μαθητές θα εργαστούν στην αίθουσα υπολογιστών.

·           Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών: Οι πρότερες γνώσεις των μαθητών είναι πολύ σημαντικές ώστε να αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για την οικοδόμηση των νέων γνώσεων. Οι μαθητές ήδη γνωρίζουν για τα διοικητικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, καθώς και για τα θρησκευτικά ζητήματα που είχαν προκύψει και αφορούσαν στη διαμάχη παλιάς και νέας θρησκείας. Επίσης, το διάταγμα των Μεδιολάνων έχει συζητηθεί και αναλυθεί με αποτέλεσμα οι μαθητές να γνωρίζουν τα θετικά αποτελέσματα και τη συγκεκριμένη συμφωνία. Ξέρουν επίσης, τους λόγους που επέβαλαν τη μεταφορά της πρωτεύουσας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη. Τέλος, γνωρίζουν τις βασικές δεξιότητες χρήσης του Η/Υ  και είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις δραστηριότητες που θα τους δοθούν.  

·           Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία: Κατά την πραγματοποίηση του σεναρίου θα χρειαστούν  Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές, λογισμικό γενικής χρήσης (Word), λογισμικό παρουσίασης (Power Point) , Inspiration,  ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια (el.wikipedia), διαδικτυακές διευθύνσεις, προτζέκτορας, εκτυπωτής και σαρωτής, φύλλα εργασίας, χαρτιά και μαρκαδόρους. Επίσης, θα πρέπει να υπάρχουν βιβλία και λεξικά από τη βιβλιοθήκη του σχολείου και ένας χάρτης της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

·           Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης: Στην αίθουσα Η/Υ του σχολείου θα χρησιμοποιηθεί η ομαδοσυνεργατική μέθοδος. Οι μαθητές θα εργαστούν σε ομάδες 2 – 3 ατόμων ανά υπολογιστή. Ο εκπαιδευτικός συντονίζει τη διαδικασία, εμψυχώνει, ενθαρρύνει για συνεργασία, καθοδηγεί τους μαθητές και τους δίνει κίνητρα να εκφράσουν τις απόψεις τους και να αξιολογήσουν τις απόψεις των συμμαθητών τους, ώστε να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη. Η εργασία σε ομάδες ευνοεί την αλληλοβοήθεια, την ανταλλαγή απόψεων και την αυτενεργό  διερεύνηση του θέματος. Όλοι οι μαθητές σταδιακά αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, οικοδομούν τη νέα γνώση και μαθαίνουν «πώς να μαθαίνουν».

·           Στόχοι της δραστηριότητας.

Οι μαθητές με την ολοκλήρωση της διδασκαλίας θα πρέπει:

Ως προς το γνωστικό αντικείμενο:

Ø  να γνωρίσουν και να κρίνουν τις ενέργειες του Ιουλιανού για την επαναφορά της παλιάς θρησκείας και του Θεοδοσίου για την επικράτηση του Χριστιανισμού.

Ø  να συγκρίνουν τις ενέργειες των δύο αυτοκρατόρων με εκείνες του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ø  να διερευνήσουν τα αίτια και τις συνέπειες της διαμάχης  μεταξύ παλιάς και νέας θρησκείας.

Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία:

Ø     να αναπτύξουν δεξιότητες επικοινωνίας και συνεργασίας.

Ø     να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες.

Ø     να διατυπώσουν συμπεράσματα και να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα.

Ø     Να συσχετίσουν τη σύγκρουση εκείνης της εποχής με άλλες ανάλογες που μπορεί να δημιουργούνται ακόμη και σήμερα.

Ø     Να προβληματιστούν για τις συνέπειες του ακραίου φανατισμού.

Ως προς τη χρήση  των Τ.Π.Ε.:

Ø     να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον Η/Υ ως εργαλείο άντλησης πληροφοριών.

Ø     να εξοικειωθούν με τη χρήση των λογισμικών.

5. Ανάλυση της δραστηριότητας.

-            Η ροή εφαρμογής των δραστηριοτήτων:

1^η Διδακτική ώρα

Η αφόρμηση γίνεται με την  παρουσίαση  στους μαθητές μίας  εικόνας (..\ΑΡΧΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ.doc) η οποία απεικονίζει φανατικούς χριστιανούς να καταστρέφουν τα αρχαία μνημεία και ενός χάρτη της Βυζαντινής αυτοκρατορίας (..\ΧΑΡΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ.doc). Η παρουσίαση γίνεται με τη βοήθεια του λογισμικού παρουσίασης Power Point και με παράλληλη χρήση προτζέκτορα. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης γίνονται σχολιασμοί από το δάσκαλο και από τα παιδιά των σημείων που κέντρισαν το ενδιαφέρον τους.  Έπειτα, ζητείται  από τους μαθητές να συζητήσουν σε ομάδες των 2 – 3 ατόμων, να περιγράψουν τι βλέπουν και να κάνουν υποθέσεις για τους λόγους για τους οποίους γίνονται οι παραπάνω καταστροφές. Στη συνέχεια, μοιράζεται  το 1^ο φύλλο εργασίας(...\ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1.doc). Καταγράφουν  τις παρατηρήσεις τους στον κενό χώρο και τις παρουσιάζουν στις υπόλοιπες ομάδες.

Κατόπιν, παρουσιάζονται στους μαθητές με τη βοήθεια του λογισμικού παρουσίασης Power Point και με παράλληλη χρήση προτζέκτορα, τα μέτρα που πήραν ο Κωνσταντίνος και ο Θεοδόσιος υπέρ του χριστιανισμού και απ’ την άλλη τα μέτρα που πήρε ο Ιουλιανός υπέρ της αρχαίας θρησκείας (..\Μέτρα.doc). Οι μαθητές συζητούν με την ομάδα τους τα πρόσωπα και τις ενέργειές τους. Μετά από αυτό τις καταγράφουν στο 2^ο φύλλο εργασίας (..\ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2.doc) που τους δίνεται, ώστε να διαπιστωθεί ο βασικός βαθμός κατάκτησης των βασικών εννοιών και του νοήματος της ενότητας. Έπειτα, τις παρουσιάζουν πάλι στις υπόλοιπες ομάδες.

2^η Διδακτική ώρα

Δίνεται στους μαθητές το 3^ο φύλλο εργασίας (..\ΙΣΤΟΡΙΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.doc), στο οποίο τους ζητείται  να ανατρέξουν στο διαδίκτυο στην ιστοσελίδα http://www.hellenichistory.gr, και να αναζητήσουν πληροφορίες για το μάθημα. Κάποιες από αυτές τις καταγράφουν στον επεξεργαστή κειμένου (Word) και αποθηκεύουν τις εργασίες τους σε φάκελο. Επίσης, τους παραπέμπουμε στην ιστοσελίδα http://wikipedia.org  καθώς και σε βιβλία και λεξικά του σχολείου ώστε να αναζητήσουν πληροφορίες για τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν, όπως Ιουλιανός, Μέγας Θεοδόσιος, Τρεις Ιεράρχες.  Τέλος, απαντούν στις υπόλοιπες ερωτήσεις του φύλλου εργασίας. Η κάθε ομάδα ανακοινώνει τα αποτελέσματά της στις υπόλοιπες ομάδες.

-            Τα εργαλεία: Το λογισμικό παρουσίασης Power Point θα χρησιμοποιηθεί στην αφόρμηση αλλά και σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος.

Με το λογισμικό γενικής χρήσης (Word) θα δημιουργηθούν  τα φύλλα  εργασίας  και θα  καταγραφούν  οι πληροφορίες που θα αντλήσουν από το διαδίκτυο. Η Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια (el.wikipedia) θα χρησιμοποιηθεί στην αναζήτηση πληροφοριών. Το Ιnspiration (σύστημα εννοιολογικής χαρτογράφησης) θα είναι το εργαλείο ανίχνευσης πρότερων γνώσεων και το μέσο για ανταλλαγή και επικοινωνία ιδεών για συλλογική κατασκευή εννοιολογικών χαρτών.  

-            Οι πηγές: Τα μέλη της κάθε ομάδας για να πετύχουν αυτά που τους ζητούνται, μπορούν να επισκεφτούν συγκεκριμένους δικτυακούς τόπους (π.χ. http://www.hellenichistory.gr, http://wikipedia.org).  Θα μπορέσουν έτσι να αναζητήσουν πληροφορίες για τα γεγονότα και τα πρόσωπα του μαθήματος.

-            Αναφορά στο ρόλο και την κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης:

Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης  γίνονται σχολιασμοί από το δάσκαλο και από τα παιδιά των σημείων που κέντρισαν το ενδιαφέρον τους. Ο δάσκαλος δίνει εξηγήσεις σε σημεία που θέλουν διερεύνηση και λύνει πιθανές απορίες τους. Έτσι, έχουμε τρεις βασικές μορφές διδασκαλίας:

©  Εργασία με το σύνολο της τάξης.

©  Ατομική εργασία.

©  Ομαδική εργασία (2 – 3 μαθητών)

-          Αξιολόγηση: Η  αξιολόγηση γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του σεναρίου. Κάθε ομάδα παρουσιάζει τα στοιχεία που συνέλεξε, τις δραστηριότητες, τα μαθησιακά έργα τα οποία υλοποίησε και τα συμπεράσματα στα οποία οδηγήθηκε, στις υπόλοιπες ομάδες. Τέλος γίνεται ένας δημιουργικός διάλογος με ερωτήσεις και σχόλια από τις άλλες ομάδες. Όλοι μαζί αξιολογούν το έργο συνολικά και τη λειτουργικότητα κάθε ομάδας. Η αξιολόγηση των εργασιών των μαθητών γίνεται αναφορικά με:

©   την ανάπτυξη πρωτοβουλιών στην εκτέλεση των μαθησιακών έργων.

©   τη συνεργασία και τη διαμαθητική επικοινωνία που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των ομάδων και της σχολικής τάξης για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων.

©   την  αξιοποίηση διαδικτυακών διευθύνσεων και λογισμικών  προκειμένου να συλλέξουν πληροφορίες και να παράγουν υλικό από κείμενα και εικόνες, το οποίο παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους.

©   την ποιότητα της επιχειρηματολογίας και των διαλόγων που αναπτύσσουν προκειμένου να παρουσιάσουν και να υποστηρίξουν τη γνώμη τους.

©   την κατανόηση και παρουσίαση με πληρότητα της αποστολής που ανέλαβαν.

6.        Επέκταση  της δραστηριότητας.

Τα παιδιά εργάζονται ομαδοσυνεργατικά με το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Inspiration και δημιουργούν εννοιολογικό χάρτη. Επίσης, το σενάριο θα μπορούσε να επεκταθεί και στο μάθημα των θρησκευτικών στην ενότητα «Τρεις Ιεράρχες» για να επισημανθεί η προσφορά τους στην εξάπλωση του Χριστιανισμού.

7.        Βιβλιογραφία.

©  Βιβλίο μαθητή, «Στα βυζαντινά χρόνια», Ιστορία Ε’ Δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 2009, Αθήνα

©  Βιβλίο δασκάλου, «Στα βυζαντινά χρόνια», Ιστορία Ε’ Δημοτικού, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, 2009, Αθήνα

©  Ματσαγγούρας Γ. Ηλίας, Η σχολική τάξη (τόμος Α’), 2001, Αθήνα

©  Πυργιωτάκης Ε. Ιωάννης, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, εκδόσεις Ελληνικά γράμματα, 2000, Αθήνα