Διδακτικό Σενάριο : Μελέτη Περιβάλλοντος
(Μαρίας Τσούπρου - Χαλκίδα 2010)
1. Τίτλος : « Το ταξίδι της σταγόνας »
2. Γνωστική περιοχή: Εντάσσεται στα πλαίσια του μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος και υποστηρίζεται από το αντίστοιχο σχολικό εγχειρίδιο. (Μάθημα : «Ο κύκλος του νερού» - βλ. περισσότερα : Μελέτη Περιβάλλοντος, Βιβλίο Μαθητή, ενότητα 9.2, σελ. 98 & Τετράδιο Εργασιών, ΦΕ 28, σελ. 33 )
3. Θέμα: Ο κύκλος του νερού
4. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές : Το σενάριο μάθησης απευθύνεται σε μαθητές της Β’ τάξης του δημοτικού σχολείου. Συνδέεται με θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες, όπως : χώρος, αλληλεπίδραση, μεταβολή, ομοιότητα / διαφορά.
5. Γνωστικά και διδακτικά προβλήματα: Τα παιδιά δυσκολεύονται να συνδέσουν τις τρεις καταστάσεις του ίδιου σώματος - του νερού. Στο μυαλό τους ο πάγος, το νερό κι ο υδρατμός είναι τρία διαφορετικά πράγματα. Μέσα από τα πειράματα, τη χρήση των Τ.Π.Ε. και τη δραματοποίηση θα καταφέρουν να τα ξεχωρίσουν.
6. Καινοτομίες : Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα πλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και τις γνώσεις τους. Για την υλοποίηση του σεναρίου θα χρησιμοποιηθεί εφαρμογή προσομοίωσης από το διαδίκτυο που θα αναπαριστά τον κύκλο του νερού και θα επιτρέψει την κατανόησή του. Επίσης, θα χρησιμοποιηθεί ένα εκπαιδευτικό βίντεο και το Powerpoint για την παρουσίαση του θέματος, ενώ η αξιολόγηση του μαθησιακού αποτελέσματος θα γίνει με το Hotpotatoes. Οι Τ.Π.Ε. χρησιμοποιούνται ως γνωστικό εργαλείο και ενισχύουν τη μαθησιακή διαδικασία.
7. Προστιθέμενη αξία: Οι Τ.Π.Ε. προωθούν από τη μια δραστηριότητες επικοινωνίας μεταξύ των μαθητών και από την άλλη συμβάλλουν τα μέγιστα στην αναζήτηση των πληροφοριών. Από παιδαγωγική σκοπιά, το σενάριο αυτό με τη χρήση των Τ.Π.Ε. θα τραβήξει την προσοχή και το ενδιαφέρον των μαθητών.
Η χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία έχει μεγάλη προστιθέμενη παιδαγωγική αξία .Το σενάριο αυτό δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να κάνουν μια πρώτη προσέγγιση στις φυσικές επιστήμες με διερευνητική στάση, να αποκτήσουν θετική άποψη γι’ αυτές, να συζητήσουν, να ανακαλύψουν έννοιες και να δώσουν διαφορετικές ερμηνείες, έχοντας μετατρέψει την τάξη σε κοινότητα μάθησης.
8. Χρόνος υλοποίησης: Το σενάριο αναμένεται να υλοποιηθεί σε τρεις διδακτικές ώρες.
9. Χώρος υλοποίησης: Αίθουσα διδασκαλίας
10. Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών : Οι μαθητές γνωρίζουν ότι το νερό είναι βασικό στοιχείο της ζωής του πλανήτη μας, αφού το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από νερό. Γνωρίζουν τις ιδιότητές του (γλυκό, αλμυρό) και την αναγκαιότητά του στη ζωή μας.
11. Βοηθητικά υλικά και εργαλεία: Σχολικό εγχειρίδιο, ηλεκτρονικός υπολογιστής, προβολέας, εφαρμογή προσομοίωσης και εκπαιδευτικό βίντεο μέσα από το διαδίκτυο, Powerpoint για παρουσίαση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, Hotpotatoes για την αξιολόγηση του μαθησιακού αποτελέσματος του project, καθώς και τα υλικά του πειράματος της 1ης διδακτικής ώρας.
12. Κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης: Η οργάνωση της διδασκαλίας θα πάρει τρεις βασικές μορφές:
-Εργασία με το σύνολο της τάξης.
-Ατομική εργασία μαθητών.
-Εργασία των μαθητών σε ομάδες.
Κατά την επεξεργασία του μαθήματος οι μαθητές θα χωριστούν σε ομάδες των τριών και τεσσάρων ατόμων.
13. Σκοπός και στόχοι :Οι μαθητές επιδιώκεται:
Ως προς το γνωστικό αντικείμενο
1. Να κατανοήσουν τη σημασία του νερού για τη διατήρηση της ζωής.
2. Να συνδέσουν τις διάφορες μορφές του νερού με τις μεταβολές της φυσικής κατάστασής του.
3. Να περιγράψουν τον κύκλο και τις μορφές του νερού στη φύση (νερό, υδρατμοί, σύννεφα, βροχή, χιόνι, πάγος ).
Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία
1. Να αναπτύξουν ομαδικό πνεύμα και δεξιότητες συνεργασίας.
2. Να δημιουργηθεί θετικό κλίμα στην τάξη.
3. Να εφαρμοσθούν βιωματικές και διερευνητικές μορφές μάθησης.
Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών
1. Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη χρήση του Η/Υ.
2. Να ενταχθούν δημιουργικά οι Τ. Π. Ε. στις εργασίες των μαθητών.
3. Να μάθουν να χειρίζονται εκπαιδευτικά λογισμικά .
14. Ανάλυση της δραστηριότητας:
1η διδακτική ώρα
Αρχικά , για να κατανοήσουν ότι το νερό υπάρχει σε τρεις μορφές ( νερό, πάγος, υδρατμός ) κάνουμε τις παρακάτω δραστηριότητες οι οποίες γίνονται ομαδικά:
Α. Πάγος
Γεμίζουμε παγοθήκες με νερό και τις βάζουμε στην κατάψυξη. Σε λίγη ώρα το νερό που είχαμε βάλει στις παγοθήκες έχει γίνει πάγος και μπορούμε να τον κρατήσουμε στα χέρια μας. Βγάζουμε τον πάγο από το καλούπι. Παρατηρούμε ότι ο πάγος έχει πάρει το σχήμα της φόρμας. Σύντομα καταλαβαίνουμε ότι το νερό με το κρύο παγώνει και τότε γίνεται στερεό. Βάζουμε τα παγάκια μας σε μια λεκάνη και τα αφήνουμε εκεί. Μετά από αρκετή ώρα η ζέστη λιώνει τον πάγο κι εκείνος γίνεται πάλι νερό.
Β. Υδρατμοί
Σε ένα μπρίκι βάζουμε μικρή ποσότητα νερού και το ζεσταίνουμε με γκαζάκι. Παρατηρούμε προσεχτικά. Σε λίγη ώρα κάτι αρχίζει να βγαίνει απ’ το μπρίκι. Μοιάζει με καπνό που ανεβαίνει προς τα πάνω. Κάποια στιγμή αναποδογυρίζουμε το μπρίκι και τότε ... τι έκπληξη! Δε χύνεται καθόλου νερό στο πάτωμα. Το μπρίκι είναι άδειο. Πού πήγε το νερό που είχαμε βάλει μέσα; Το νερό έφυγε χωρίς να το καταλάβουμε. Φαίνεται πως μεταμορφώθηκε σε κάτι και κατάφερε να μας ξεφύγει. Παριστάνουμε τους αστυνομικούς και εξετάζουμε όλα τα ίχνη. Βάζουμε πάλι νερό να βράσει και το μόνο που βλέπουμε να δραπετεύει είναι εκείνος ο « καπνός ». Παίρνουμε ένα κρύο μεταλλικό καπάκι και το βάζουμε πάνω από τον καπνό, προσπαθώντας να τον εμποδίσουμε να φύγει. Παρατηρούμε ότι πάνω στο καπάκι δημιουργούνται σταγόνες. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι με τη ζέστη της φωτιάς το νερό μεταμορφώνεται σε « καπνό ». Αυτός ο καπνός έχει δικό του όνομα: τον λένε υδρατμό. Γεννιέται από το νερό και τη φωτιά και γίνεται πάλι νερό , μόλις κρυώνει.
2η διδακτική ώρα
Το μάθημα αρχίζει με το ποίημα του Ζ. Παπαντωνίου « Το ποταμάκι».
- Από πού είσαι ποταμάκι;
- Από ‘κείνο το βουνό.
- Πώς τον λέγαν τον παππού σου;
- Σύννεφο στον ουρανό.
- Ποια είναι η μάνα σου;
- Η μπόρα.
- Πώς κατέβηκες στη χώρα;
- Τα χωράφια να ποτίσω και τους μύλους να γυρίσω.
- Στάσου να σε ιδούμε λίγο, ποταμάκι μου καλό.
- Βιάζομαι πολύ να φύγω, ν’ ανταμώσω το γιαλό.
Στη συνέχεια κι αφού έχει προηγηθεί συζήτηση πάνω στο ποίημα, τα παιδιά παρατηρούν την εικόνα του μαθήματος, διαβάζουν το κείμενο αναφοράς και συζητούν για τον κύκλο και τις μορφές του νερού στη φύση. Τις συνδέουν με τις μεταβολές της φυσικής κατάστασης του νερού στην καθημερινή ζωή: σύννεφα/υδρατμοί από το μπρίκι, χιόνι/παγάκια , βροχή/πόσιμο νερό.
Κατόπιν παρακολουθούν στο διαδίκτυο μια εφαρμογή προσομοίωσης με τον κύκλο του νερού ( http://kpe-kastor.kas.sch.gr/energy1/photos/watercycle.swf ), για να δουν το ταξίδι που κάνει το νερό στη φύση. Οι εφαρμογές προσομοίωσης μας δίνουν τη δυνατότητα της οπτικής αναπαράστασης ενός συστήματος με τρόπο δυναμικό ώστε να γίνει πιο εύκολα κατανοητή η λειτουργία αυτού του συστήματος.
Ακολούθως, παρακολουθούν ένα εκπαιδευτικό βίντεο με θέμα το ταξίδι του νερού ( http://www.youtube.com/watch?v=-jchVU5TThM ) για την εμπέδωση και την προέκταση του μαθήματος.
3η διδακτική ώρα
Η ώρα αρχίζει με μια παρουσίαση στο Powerpoint ( πήρα την αρχική ιδέα από την ιστοσελίδα του 12ου Δημοτικού Σχολείου Βόλου ) « Ο κύκλος του νερού.ppt » προκειμένου οι μαθητές να θυμηθούν το ταξίδι του νερού. Στη συνέχεια θα γίνει αξιολόγηση του μαθησιακού αποτελέσματος του project, με μια άσκηση αντιστοίχισης του λογισμικού Hotpotatoes ( χρησιμοποίησα την αρχική ιδέα από την ιστοσελίδα του 5ου Δημοτικού Σχολείου Πύργου ) και με το φύλλο εργασίας 28 του σχολικού τετραδίου εργασιών στη σελίδα 33.
Τέλος θα γίνει δραματοποίηση του κύκλου του νερού. Θα αυτοσχεδιάσουμε δημιουργώντας ένα παραμύθι. Μέσα από τους ρόλους του ήλιου, των σταγόνων, των σύννεφων και του ανέμου, τα παιδιά θα κατανοήσουν καλύτερα το ταξίδι της σταγόνας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ
Σχολικό εγχειρίδιο ( Μελέτη Περιβάλλοντος - Β΄ Δημοτικού )
Βιβλίο δασκάλου ( Μελέτη Περιβάλλοντος - Β΄ Δημοτικού )
Αναλυτικό Πρόγραμμα ΥΠΕΠΘ
«Παράθυρο στην εκπαίδευση του παιδιού», τεύχος 1, Νοέμβριος 1999, διμηνιαίο παιδαγωγικό περιοδικό
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου